Nieuws

Vandaag heeft DNB het rapport “De toekomst van de chartale infrastructuur in Nederland” van McKinsey aangeboden aan de minister van Financiën en de Tweede Kamer. Dit rapport kijkt naar het gebruik en toekomst van contant geld in Nederland en DNB heeft bij deze gelegenheid aangegeven een maatschappelijk convenant te willen sluiten over het gebruik van contant geld voor de komende vijf (was eerst tien) jaar. De in Nederland gevestigde toonbankinstellingen (winkels, tankstations, horeca) willen graag met alle partijen in het Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer hierover nader overleg voeren. Of in het convenant gefocust moet worden op nog minimaal tien jaar gebruik van contant is een van de vragen. Het betalingsverkeer is namelijk veel meer dan alleen contant geld – wat nog maar 20% van alle betalingen omvat en in omzet nóg minder - en alle mogelijke betalingen moeten in de afspraken een rol vinden. Belangrijk is te kijken naar de huidige transformatie naar de digitale tijd en hoe we mensen die nu nog voor cash kiezen op een passende manier kunnen uitrusten met digitale betaalmogelijkheden en hulp.

Consumenten geven ook steeds meer de voorkeur aan andere betaaloplossingen dan contant geld. Eind 2020 werd nog circa 20% van de betalingen aan de toonbank met contant geld verricht, ten opzichte van circa 65% in 2010. De reële verwachting is dat aandeel pinnen – en andere digitale alternatieven - enkel en alleen nog maar toeneemt. Het is daarom zonde om in fase 1 uit het rapport te blijven en te zoeken naar het in de lucht houden van cash als fallback-oplossing voor pinnen, maar direct naar fase 2 te gaan en niet de tijdsspanne vast te zetten op tien jaar, maar te kiezen voor duidelijke tipping points voor groepen die nu nog voor cash kiezen en ondersteund moeten worden met innovaties én passende hulp. Naast het gemak dat dit voor de meesten oplevert, zowel bij consumenten als toonbankinstellingen, is het belangrijk voor de veiligheid. Minder contant geld in omloop reduceert de kans op overvallen, plofkraken en andere zaken die aan de schaduwkant van contant geld zijn gekoppeld.

Daarbij tonen onderzoekcijfers van Panteia aan dat contant geld maatschappelijk bezien inmiddels gemiddeld ruim twee keer duurder is dan pinnen en waarvan ondernemers aan de toonbankzijde het leeuwendeel betalen. En dat stijgt nog steeds (in september komt actueel onderzoek beschikbaar). Doordat het gebruik van contant geld afneemt en de keten veelal uit vaste kosten bestaat, zullen de kosten alleennog maar toenemen. De banken verhoogden dit jaar de tarieven van sealbags voor ondernemers bijvoorbeeld al tussen 20-37%. Verder heeft een van de banken aangegeven helemaal af te willen van sealbags als dienstverlening voor specifieke groepen ondernemers. Wil contant geld nog een maatschappelijk relevant alternatief willen blijven, dan zullen er voldoende faciliteiten moeten blijven bestaan en zullen de kosten ervan eerlijker verdeeld moeten worden tussen banken, ondernemers en de gebruikers van contant. Het is opmerkelijk dat de kosten voor betalingsverkeer niet mogen worden doorberekend in sommige gevallen. Kosten die soms enkele centen zijn (zoals pinnen), maar soms op kunnen lopen tot procenten van het aankoopbedrag.

In het rapport ziet McKinsey nog maar een zeer beperkte rol voor contant geld als terugvaloptie voor mogelijke storingen in de elektronische betaalinfrastructuur. De toonbankinstellingen realiseren zich dat al jaren en hebben meermaals om goede alternatieve fallback opties verzocht. Inmiddels wordt door de banken gewerkt aan andere fallback mogelijkheden dan contant, zoals de mogelijkheid transacties lokaal te bufferen om op een later moment te versturen, winkels uit te rusten met meerdere terminals die via verschillende telecomoplossingen zijn gekoppeld aan verschillende banken en – wat werkt voor kleinere ondernemers – bijvoorbeeld met QR-codes te betalen. Daarbij vinden de toonbankinstellingen het essentieel om met alle partijen te werken aan innovatieve oplossingen om mensen die nu nog voor contant kiezen op een verantwoorde en hen passende wijze mee te nemen naar de digitale tijd. Ondernemers moeten ook wel nu ook het ministerie van Justitie en Veiligheid en de Europese Commissie het gebruik van contant geld aan banden leggen in verband met mogelijke ondermijning en witwaspraktijken. Dit is een opdracht aan alle partijen. Innovatieve oplossingen kunnen snel doel treffen als de mensen die nu nog voor contant kiezen mee willen bewegen en kunnen aangeven waar barrières zitten. De toonbankinstellingen leggen nadrukkelijk de verantwoordelijkheid bij de overheid om duidelijkheid te scheppen als het gaat om de rol van contant bij het doen van anonieme betalingen.

Aan de ene kant worden de toonbankinstellingen zoals gezegd geconfronteerd met verhogingen van kosten, sterk verminderde faciliteiten voor het behandelen van contant geld en worden de toonbankinstellingen aan allerlei beperkingen gehouden als het gaat om witwassen. Aan de andere kant wil dezelfde overheid dat contant overal en altijd geaccepteerd wordt aan de toonbank. Dat staat op gespannen voet met elkaar. De politiek zal hier snel de regie moeten pakken en duidelijkheid over moeten scheppen richting burgers, ondernemers en banken.

De toonbankinstellingen zien in het vandaag gepresenteerde McKinsey rapport goede aanknopingspunten om met alle partijen tot afspraken te komen voor een efficiënt betalingsverkeer voor de komende jaren met ruimte voor innovatie en wensen van gebruikers die nu nog afhankelijk kunnen zijn van contant geld. De toonbankinstellingen gaan graag in overleg!