Nieuws
Leefbaarheid in gevaar door druk op winkels; Urgentiebesef ontbreekt bij kabinet
De situatie in de detailhandel is alarmerend. Alleen al door hoge energielasten, steeds hogere huurkosten en stijgende loonkosten, boekt het grootste deel van de ondernemers de komende jaren een negatief bedrijfsresultaat. Dat blijkt uit een onderzoek van Panteia, dat in opdracht van verschillende brancheorganisaties in de detailhandel de effecten van deze kostenverhogingen heeft doorgerekend. De brancheorganisaties roepen het kabinet op tot een beter passende tegemoetkomingsregeling voor energiekosten. Verder vragen ze om er nu eindelijk eens voor te zorgen dat meer werken loont en de loonkosten voor ondernemers dalen. Daarbij past het niet om het wettelijk minimumuurloon vanaf 2024 te baseren op een 36-urige werkweek. Ook wordt het kabinet gevraagd zich uit te spreken tegen extreme indexaties die verhuurders toepassen op de huren van winkelpanden.
Bij het kabinet ontbreekt urgentiebesef dat ondernemerschap in de detailhandel zwaar onder druk staat en daarmee de leefbaarheid in talloze plaatsen. Volgens de koepel- en brancheorganisaties in de detailhandel, de Nationale Winkelraad van MKB-Nederland (waarbij o.a. Vakcentrum en INretail zijn aangesloten) en de Raad Nederlandse Detailhandel moet en kan het kabinet ingrijpen.
De onderzoekers van Panteia brachten de effecten in beeld voor ondernemingen in zowel food- als non-food branches en met onderscheid tussen kleine en grotere ondernemingen. Ze berekenden de directe effecten van de stijgende loonkosten, energiekosten en huurkosten bij een gelijkblijvende omzet en inkoop. In slechts vier van de zestien onderzochte branchegroepen verwacht Panteia in 2024 nog een positief resultaat.
Kostenstijgingen enorm
In de detailhandel vormen personeelskosten, na inkoopkosten, veruit de grootste bedrijfskostenpost. Verwacht wordt dat deze de komende jaren nog flink toeneemt, mede als gevolg van de verwachte sterke algemene loonstijgingen en de door het kabinet voorgestelde invoering van een minimumuurloon op basis van een 36-urige werkweek in 2024. En dat komt bovenop de verhoging van 10,15% op 1 januari aanstaande.
Opvallend is volgens de onderzoekers dat de huisvestingskosten voor een groot aantal branches zoveel toenemen dat ze wat betreft omvang de personeelskosten benaderen. Daarbij zorgen de energiekosten voor de grootste stijging van de huisvestigingskosten met zo’n 300 tot 400 procent in 2022. De hoge inflatie heeft direct effect op de huren plus de huurprijsverhogingen die betaald moeten worden door de automatische koppeling ervan aan de consumentenprijsindex.
Gezond ondernemen lukt niet meer
Panteia concludeert dan ook dat de sterke kostenstijgingen snel resulteren in een situatie waarbij de kosten hoger zijn dan de opbrengsten. De mogelijkheid om alle gestegen kosten door te belasten in de verkoopprijzen wordt belemmerd door de verwachte koopkrachtdaling bij consumenten en de concurrentie in de winkelstraat en online (de inflatie in Nederland is hoger dan in de meeste andere landen in de EU). Voor veel mkb-bedrijven geldt dat het bedrijfsresultaat het ondernemersinkomen is. Bij een negatief resultaat moet dus worden ingeteerd op het eigen spaargeld van de ondernemer. Dat wordt echter ook al aangesproken voor het terugbetalen van uitgestelde coronaschulden. Van enige investeringsruimte voor de noodzakelijke verduurzaming, digitalisering of het investeren in personeel is bij dit vooruitzicht geen sprake.
Kabinet moet handelen
Volgens de brancheorganisaties in de detailhandel kan en moet het kabinet nu in actie komen. De gevolgen voor de sector en daarmee voor de werkgelegenheid en de leefbaarheid in stads- en dorpskernen zijn enorm.
> Geen minimumuurloon op basis van een 36-urige werkweek
Zo moet het kabinet afzien van het voornemen om én het wettelijk minimumuurloon én te verhogen én daarna te baseren op een 36-urige werkweek. Deze twee maatregelen leiden tot een verhogen van circa 21% voor de ondernemers die werken met arbeidscontracten op basis van een 40-urige werkweek. De detailhandel is de grootste private werkgever van Nederland en biedt werk aan ruim 800 duizend mensen. De stijging van loonkosten leidt tot grote risico’s voor de arbeidsmarkt.
> Energie: Tegemoetkoming Energiekosten (TEK) geen oplossing
Er dient een beter passende Tegemoetkoming Energiekosten (TEK) te komen. De gehanteerde ondergrens van 12,5% van de omzet maakt dat ondernemingen in de detailhandel van de regeling geen gebruik kunnen maken. De regeling voorziet ook niet in ondernemingen met meerdere vestigingen omdat het kabinet hulp aan grotere bedrijven uitsluit. Terwijl dit onderzoek laat zien dat er geen verschil is tussen een winkel van een filiaalbedrijf, een franchisenemer of een zelfstandig ondernemer: alle winkels worden midscheeps geraakt door deze kostencrisis die ze zelf niet hebben veroorzaakt.
> Huren: signaal nodig
In veel huurcontracten is vastgelegd dat huurprijzen worden verhoogd met de consumentenprijsindex (CPI). Die CPI-inflatie is nu extra hoog door de sterk gestegen energieprijzen. Dat leidt op dit moment tot buitensporige huurverhogingen. Huurders roepen verhuurders op de huren met maximaal 5% te laten stijgen. Immers, de energiekosten worden al via de servicekosten betaald. De brancheorganisaties vragen de minister van Economische Zaken en Klimaat en de politiek deze maximering te steunen. Daarnaast wordt de minister gevraagd met een wetsvoorstel te komen om huurverhogingen in de commerciële sector, al dan niet tijdelijk, te kunnen maximeren.
Het onderzoek
Het onderzoek ‘De effecten van kostenstijgingen in de detailhandel’ (zie download elders op deze pagina) is door Panteia verricht in opdracht van de Nationale Winkelraad (waarbij o.a. Vakcentrum en INretail zijn aangesloten) en de Raad Nederlandse Detailhandel. Opdracht was zo objectief mogelijk de gevolgen van de kostenstijgingen op de bedrijfsvoering van in de detailhandel nu en in de nabije toekomst in kaart te brengen. Daartoe zijn voor 16 bedrijfstypen jaarrekeningen opgesteld voor 2022, 2023 en 2024.
