Nieuws
Kosten betalingsverkeer voor ondernemers slechts licht gedaald, ondanks 14% minder betalingen; Verschillen in kosten tussen betaalmiddelen nemen toe
De totale kosten van het betalingsverkeer bij toonbankinstellingen (detailhandel, horeca, bemande tankstations en ambulante handel) bedroegen €1,35 mld. in 2020. In 2017 was dat €1,42 mld. Het aantal transacties aan de toonbank daalde echter ook naar 5,2 miljard transacties in 2020, van 6 miljard in 2017. De kosten voor het betalingsverkeer als percentage van de omzet daalden licht, naar 1,1% in 2020, vooral door de verdere verschuiving naar 'pinnen'. Er zijn echter grote verschillen in de kosten tussen de diverse betaalmiddelen. Contante betalingen zijn fors duurder geworden, terwijl een pinbetaling gemiddeld ongeveer even duur is gebleven. Dit blijkt uit onderzoek van Panteia in opdracht van Betaalvereniging Nederland en de Nederlandse toonbankinstellingen, waaronder de Raad Nederlandse Detailhandel (RND).
Corona zorgt voor daling aantal transacties
Het totale aantal transacties in het toonbankbetalingsverkeer daalde in 2020 met 14% ten opzichte van 2017, naar 5,2 miljard transacties. Deze daling is een gevolg van de coronamaatregelen. Ondernemers in de horeca moesten in 2020 maandenlang hun zaak sluiten en winkels hadden te maken met allerlei capaciteitsbeperkende maatregelen. De detailhandel bleef gedurende 'de intelligente lockdown' in 2020 open, maar had wel te maken met een fikse verschuiving naar online, dalande bezoekersaantallen, toeristen die weg bleven en een lockdown vanaf half december.
Het aantal contante transacties daalde in het meetjaar harder en nam de afgelopen drie jaar met 49% af. Vooral vanaf de eerste lockdown in het voorjaar van 2020 betaalden consumenten fors minder met contant geld, mede door de aanmoediging om zoveel mogelijk contactloos te pinnen. Daarbij hebben banken contactloos betalen destijds vergemakkelijkt door de veiligheidslimieten aan te passen, zodat consumenten minder vaak hun pincode hoeven in te voeren aan de toonbank. Die aanpassingen zijn overigens inmiddels definitief gemaakt.
Contante betalingen bijna drie keer duurder dan pinbetalingen
De totale kosten van het betalingsverkeer daalden tussen 2017 en 2020 met €67 mln., van €1,42 mld. naar €1,35 mld. Belangrijke oorzaak is de afname van het aantal betaaltransacties in coronajaar 2020. Een andere oorzaak is het feit dat consumenten steeds vaker kiezen voor de relatief goedkope pinbetaling. Hoewel pinbetalingen ruim 70% van alle betalingen uitmaakten binnen de onderzochte branches, veroorzaakten deze in 2020 slechts 46% (€617 mln.) van de totale kosten. Bijna evenveel kosten (€603 mln., 45% van het totaal) kwamen voor rekening van contante betalingen, terwijl die nog maar 24% van het aantal transacties uitmaakten.
Kijken we naar het effect aan de toonbank, dan zien we dat een contante betaling voor een ondernemer op dit moment gemiddeld 2,8 keer duurder is dan een pinbetaling. Een contante betaling kost een ondernemer gemiddeld €0,49; drie jaar geleden was dit nog €0,29, een stijging van 69%. De gemiddelde kosten van een pintransactie bleven €0,17. Dat dit niet is gedaald, komt doordat de kosten van pinnen in grote mate variabel zijn (82% variabel). Verder staat tegenover iets hogere pintarieven een lagere kostenpost door de snellere afwikkeltijd van contactloze betalingen.
De kosten van een betaling met een creditkaart zijn voor een ondernemer in doorsnee het duurst, met gemiddeld €1,19 per transactie (was €1,17 in 2017). Dat komt omdat ondernemers bij een creditkaart een percentage van het bedrag moeten afdragen.
Vaste kosten drukken op kleiner aantal contante transacties; oplossingen zijn nodig
De stijging van de kosten per contante betaling is voor een belangrijk deel het gevolg van de relatief hoge vaste kosten voor de chartale infrastructuur, bij een afnemend gebruik van contant geld. Deze trend is al jaren geleden ingezet en wordt door COVID-19 versterkt. De hoge vaste kosten van contant geld drukken nu zwaar op het steeds kleinere aantal contante transacties. Daarbij kregen ondernemers die zelf hun contant geld afstorten, in het voorjaar van 2020 te maken met maatregelen van banken tegen plofkraken, zoals het (tijdelijk) sluiten van een groot aantal afstortautomaten. Dit zorgde voor extra reistijd en daarmee extra kosten voor die ondernemers.
Gezien het grote verschil in totale kostprijs tussen een contante betaling en een pinbetaling (€0,49 versus €0,17) voor ondernemers, is het belangrijk dat er oplossingen worden gevonden om de kosten van contant geld voor toonbankinstellingen beheersbaar te houden, zodat een consument die is aangewezen op cash daarmee kan blijven betalen.
Reactie RND:
“Contante betalingen worden steeds duurder voor ondernemers en vragen daarnaast om steeds grotere investeringen om de veiligheid van de infrastructuur voor contant geld op peil te houden. Ondernemers beseffen dat er in de samenleving groepen consumenten zijn die tot nu toe nog niet goed konden overstappen naar de digitale ruimte. Daarom kan nog steeds bij meer dan 95% van alle kassa’s contant worden afgerekend. Dat zal naar verwachting niet snel dalen de komende tijd. Het is de komende jaren wel belangrijk dat wij als maatschappij en met elkaar die groepen consumenten helpen en leren om goed om te gaan met digitale betaalmiddelen. En dat digitale betaalmiddelen innoveren om de drempels voor hen verder te verlagen. Het rondlopen met contant geld maakt hen immers kwetsbaar.”, aldus Eus Peters, directeur van de Raad Nederlandse Detailhandel. “De komende jaren zullen verschillende mogelijke scenario’s waarschijnlijk voorbijkomen: Of we bijvoorbeeld niet naar een veel lagere kostenstructuur kunnen en een lagere beschikbaarheid van contant geld. Of dat contant geld een niche wordt of zelfs naast de eurocheque in het geldmuseum gaat belanden. Of dat bijvoorbeeld de maatschappij c.q. de politiek de kleine hoeveelheid contant geld die mogelijk overblijft belangrijk blijft vinden en (een deel van) de bekostiging op zich gaat nemen, waarna het als betaalmiddel veilig én betaalbaar zou kunnen blijven rouleren. Feit is nu dat de verschillen tussen betaalmiddelen toenemen en de huidige status quo over enkele jaren geen optie meer gaat zijn.”
(Het volledige onderzoeksrapport is als pdf op deze pagina te downloaden.)
